największy i najbardziej znany na świecie program wymiany

Erasmus+ to nie tylko program wymiany akademickiej, w ramach której można spędzić 1 lub 2 semestry na uczelni w innym kraju (także poza Unią Europejską). To także program pozwalający spędzić kilka dni lub tygodni na wymianie zarówno w swoim, jak i obcym mieście, a nawet w innym kraju (w tym także na Wyspach Karaibskich). 

Zakończenie jednego z projektów. Zdjęcie wykonano na statku, na którym przez tydzień mieszkaliśmy w Treptower Park w Berlinie
Źródło: zbiór własny autora

Podczas klasycznej wymiany akademickiej Erasmus+ musimy być studentami uczelni, która w ramach sieci współpracuje z uczelniami partnerskimi. Z kolei w przypadku krótkotrwałych projektów w ramach inicjatywy Youth Exchange ważny jest zaledwie jeden czynnik – wiek. Większość programów dostępna jest dla osób między 17 a 35 rokiem życia. Natomiast nawet osoby starsze mogą wziąć udział w niektórych projektach jako lider grupy. Przykładami takich projektów są Job Shadowing oraz Treningi, gdzie wiek uczestników raczej nie ma górnej granicy. Takich projektów jednak nie jest zbyt dużo w porównaniu do programów Youth Exchange. 

Jak wygląda program Erasmus+ w ramach Youth Exchange?

Co najmniej 2 organizacje z różnych krajów decydują się na realizację projektu, do którego potrzebują uczestników z różnych państw. Zazwyczaj są to uczestnicy z 4-5 krajów. Ilość uczestników nie przekracza 5-6 osób na 1 kraj. Tematyka projektów jest bardzo różnorodna, ale najczęściej dotyczy:

• edukacji dzieci i młodzieży,
• praw człowieka,
• włączenia społecznego (inclusion), 
• ekologii,
• współpracy z młodzieżą i aktywnego obywatelstwa, promocji wolontariatu.

Czego organizacja rekrutująca oczekuje od kandydata?

Możemy tu wyróżnić kilka wymogów, które najczęściej pojawiają się w ogłoszeniach. Są to między innymi:

• znajomości języka angielskiego na poziomie co najmniej B1 lub innego języka, w którym będą prowadzone szkolenia (bardzo rzadko tak się zdarza, że językiem projektu nie jest angielski, wtedy może to być język niemiecki lub francuski),
• styczności z tematem projektu w przeszłości,
• zainteresowania tematyką projektu oraz chęci wykorzystania projektu (jego rezultatów) oraz otrzymanej wiedzy dla dobra lokalnej społeczności,
• chęci do dzielenia się swoim zdobytym doświadczeniem z innymi uczestnikami.

Fajnie, gdy uczestnik jest członkiem jakiejś organizacji pozarządowej, organizacji studenckiej lub koła naukowego, ALE nie jest to wymóg konieczny. Nie trzeba też być członkiem organizacji realizującej projekt. Nie musisz też mieć poprzedniego doświadczenia z programami Erasmus+. Czasem zdarza się, że jest to traktowane jako zaleta. Często zdarza się również, że projekty skierowane są do konkretnej grupy, na przykład do osób, które:

• pochodzą z małych miejscowości i wiosek,
• nie mają doświadczenia z wymianami międzynarodowymi, 
• mają doświadczenie emigranckie, uchodźcze,
• współpracują z młodzieżą oraz realizują projekty z rodzaju przedsiębiorczości społecznej.

Odwiedziny w Młodzieżowym Domu Kultury w Rzeszowie
Źródło: zbiór własny autora

Jak wygląda zgłoszenie do projektu?

Swoje zgłoszenie wysyłasz poprzez udostępniony formularz, w którym znajdują się pytania związane z naszą motywacją, doświadczeniem oraz chęcią do dalszego działania. Zazwyczaj nikt nie wymaga dodatkowego potwierdzenia znajomości języka obcego. To formularz weryfikuje Twój poziom językowy.

Drugim etapem rekrutacji jest rozmowa telefoniczna bądź wideokonferencja przez Skype. Co ciekawe, pytania są bardzo podobne do tych z formularza, więc warto przygotować sobie wcześniej odpowiedzi oparte na konkretnych przykładach. Często zdarza się również, że organizacja, która prowadzi rekrutację, nie ma wystarczających zasobów, aby odpowiedzieć wszystkim kandydatom. Jeżeli więc nie dostałeś zaproszenia na rozmowę rekrutacyjną, to niestety zapewne nie dostałeś się do projektu. Może być też tak, że organizacja ocenia uczestników i decyduje o ich przyjęciu jedynie na podstawie wypełnionych ankiet, więc warto poświęcić czas na stworzenie aplikacji w odpowiedni sposób. Warto tu dodać, że w chwili obecnej odbywają się nawet wymiany online, więc nic straconego. Nadal można ubiegać się o uczestnictwo w wielu programach.

Co organizacja zapewnia uczestnikowi?

• Zwrot kosztów za podróż od siebie z domu do miejsca projektu i z powrotem. W zależności od wielkości dofinansowania i odległości uczestnika od miejsca docelowego projektu można oczekiwać zwrotu nawet do 250 euro za podróż.
• Wyżywienie z uwzględnieniem diet specjalnych, na przykład opcji wegetariańskiej, wegańskiej czy bezglutenowej.
• Zakwaterowanie, które odbywa się zazwyczaj w hostelach oraz bardzo rzadko w hotelach z minimum 2 a maksymalnie 6-8 osobami w pokoju.
• Wycieczki po lokalnych zabytkach i atrakcjach. Podczas programu można zobaczyć bardzo ciekawe miejsca, których nie dałoby się odwiedzić jako zwykły turysta, co też jest dużym plusem.

Warsztaty podczas projektu w Rzeszowie
Źródło: zbiór własny autora

Czy jest coś, co warto wiedzieć zanim zdecyduję się na udział w projekcie Erasmus+?

Pewnym zaskoczeniem może być fakt, że w większości projektów Youth Exchange należy uiścić bezzwrotną opłatę za uczestnictwo (około 40 – 50 euro). Warto też pamiętać, że zwrot za poszczególne wydatki można otrzymać od razu lub z opóźnieniem do kilku tygodni, a nawet miesięcy. Dobrze jest to omówić z organizatorem zaraz po tym, jak zostaniesz przyjęty do projektu oraz zawsze konsultować cenę biletów, które planujesz nabyć. Warto też zachować wszystkie możliwe paragony. 

Nie zawsze też jest tak, że ktoś odbierze Cię z lotniska czy dworca, a tym bardziej jeżeli przyjeżdżasz kilka dni przed lub dzień po rozpoczęciu projektu. Analogicznie, jeżeli chcesz zostać w danym miejscu dłużej, pobyt po zakończeniu projektu załatwiasz sobie samodzielnie w indywidualnie wyznaczonym budżecie.

Należy też pamiętać, że organizacje cechują się różnym doświadczeniem. Mogą zatem zdarzać się pomyłki.  Tak było też w moim przypadku, gdzie samodzielnie szukałam połączeń lotniczych i autobusowych z Warszawy do Tarify (Hiszpania), walcząc ze stronami hiszpańskich przewoźników. Na miejscu okazało się, że od samego początku rekrutacji istniała grupa na Facebooku. Co więcej, znajdowały się na niej wszystkie materiały dot. dojazdu. Tylko ja i inna dziewczyna z Polski nie byłyśmy tam dodane.

O ile na projekcie w Berlinie mieliśmy duży wybór jedzenia i wszystkiego wystarczało, w Hiszpanii kto pierwszy przyszedł na lunch ten się najadł. Dobrze, że sklep spożywczy był tuż obok, bo mogliśmy kupować tam tanie owoce i jakoś się z tego utrzymać. Warto zatem mieć przy sobie swoje pieniądze, chociażby na dodatkowe atrakcje, które nie zawsze pokrywa organizator. Poza tym projekty i uczestnicy też są bardzo różni. Zazwyczaj spotykamy tu ciekawe i zmotywowane do działania osoby, ale też są tacy, co korzystają z Erasmusa tylko po to, aby tanio podróżować. Jedno jest pewne – jest to doświadczenie, które na zawsze zostaje w pamięci.

Lekcja kaligrafii podczas projektu w Rzeszowie
Źródło: zbiór własny autora

Jak przebiega sam projekt?

Wszystkie projekty stawiają na uczenie interaktywne. Na początku zazwyczaj zapoznajemy się i omawiamy przygotowany materiał, a następnie wykorzystujemy go podczas gier zespołowych i prac grupowych. Dzięki temu uczymy się nie tylko teorii, ale poznajemy wiele zagadnień od strony praktycznej. Bardzo często ćwiczenia prowadzone są w taki sposób, aby rozwijać też swoje umiejętności miękkie takie, jak praca w zespole czy umiejętność komunikacji.

Ważnym elementem każdego projektu jest również poznanie kultury innego kraju poprzez różne aktywności, a nawet poprzez przygotowanie regionalnych potraw. Program Erasmus+ stawia na budowanie społeczności opartej na partnerstwie między uczestnikami. Dodatkowo, podczas projektów to również uczestnicy prowadzą niektóre zajęcia. Raz uczestniczyłam w zajęciach tanecznych prowadzonych przez uczestniczkę zajmującą się choreografią. Z kolei podczas innego programu uczestniczyłam w dyskusji prowadzonej przez aktywistę zajmującego się tematem ochrony oceanów i zanieczyszczenia planety plastikiem. Elementem każdego programu są też aktywności związane ze zwiedzaniem danego miejsca czy akcjami dla lokalnych społeczności.

Kto może uczestniczyć w tego typu projektach?

Projekty Erasmus+ kierowane są do obywateli krajów Unii Europejskiej (w tym Europy Wschodniej, krajów byłego Związku Radzieckiego oraz Turcji). Tutaj jest wykaz wszystkich krajów, których obywatele mogą brać udział w projektach. Projekty różnią się między sobą, dlatego każdorazowo organizator wskazuje, z jakich państw poszukuje kandydatów. Wspominałam też, że istnieją pewne ograniczenia wiekowe – również to kryterium zależy od konkretnego projektu. Warto pamiętać jednak, że w przeciwieństwie do wymian akademickich, nie wymaga się tu statusu studenta, a znajomość języka angielskiego wymagana jest na poziomie co najmniej B1. 

Uczestnicy projektów programu Erasmus+ charakteryzują się też pewnymi cechami. Kształtuje się tu postawy lidera w międzynarodowym, ale również w lokalnym środowisku. Programy te są bardzo przydatne zwłaszcza na początku swojej kariery, gdzie nie mamy zbyt dużego doświadczenia, a także są cennym wpisem do CV.

Projekt w ramach programu w Hiszpanii
Źródło: zbiór własny autora

Gdzie szukać projektów?

Poniżej przesyłam Wam odnośniki do stron, z których sama korzystałam. Jestem jednak pewna, że część ofert odnośnie krótkoterminowych wyjazdów w ramach programu Erasmus+ możecie znaleźć nawet na swoich uczelniach, w szkołach czy innych instytucjach.

• https://www.salto-youth.net/
• https://programmes.eurodesk.eu/participating
• https://www.facebook.com/groups/youthforeuropean/

Dlaczego warto uczestniczyć w projektach Erasmus+?

Przede wszystkim dla ludzi! Można poznać tu naprawdę ciekawe osoby wywodzące się z różnych kultur. Jest to niezwykłe doświadczenie, gdy możemy po prostu otworzyć się na świat i poszerzać swoje horyzonty. Zdecydowanym plusem jest też fakt, że nie ma dwóch takich samych projektów. Każdy z nich się różni czy to programem, poruszaną tematyką, czy nawet samymi uczestnikami. Podczas takiego projektu z pewnością podszkolisz język i poznasz wspaniałych ludzi. Nauczysz się też wielu przydatnych rzeczy, które będziesz mógł wykorzystać w swojej dalszej karierze. Zdecydowaną zaletą jest też fakt, że podczas takiej wymiany uczysz się samodzielności i odpowiedzialności. Często sam musisz zaplanować i zorganizować swoją podróż do obcego kraju, a także być otwartym na pojawiające się zmiany. 

To, co ja najbardziej cenię to ludzie. Poznajesz osoby, którymi możesz się inspirować. Dzięki tego typu projektom znajdujesz przyjaciół na całym świecie. Możesz z nimi prowadzić kolejne ciekawe inicjatywy, a nawet mogą Ci pomóc w rozwoju własnego biznesu. Dla mnie to właśnie ludzie są najciekawszą i najbardziej ekscytująca część projektu. Zawsze jadę po to, aby poznać nowe osoby i ich historie.

Marina Akhmedova